Аҕа дойду сэриитигэр сылдьыбыт сылларбыттан ахтыылар.
Мин 1943 сыллаахха ыам ыйыгар бурдук ыһыытын саҕана 19 сааспар сылдьан Үөгэн нэһилиэгин Ударник холкуостан, үһүс хомуурга 13 киһиэхэ бэбиэскэ кэлэн ыҥырыллан барбыппыт. Оччолорго Ытык -Күөлгэ Чурапчы (РБК) военкоматыттан көрдөрөн барбыппыт. Биһиги нэһилиэктэн миигин кытта барсыбыт дьонтон алта киһи үлэ фронугар барбыттара. Тааттаттан Уус- Тааттааҕа дылы бүтүн оройуонтан барааччылар сатыы айаннаан тиийбиппит. Уус -Тааттаттан Якутскайга дылы борокуотунан айаннаатыбыт. Якутскайтан Усть-Кутка дылы Лена өрүс устун эмиэ борохуотунан айаннаан тиийдибит. Онтон антах массыынанан, Ангара өрүскэ борохуотунан айаннаатыбыт. биһигини , эдэр өттүн паровозка олортоотулар, ханна илдьэллэрэ биллибэт. Син хас да хонукка түүннэри-күннэри айаннаан Монголияҕа тиийдибит. Айаммыт чааһынан кылгатан эттэххэ итинник. 200-чэ сахалар ол иһигэр нууччалар эмиэ бааллара. Байыаннай чаастан тэйиччи соҕус түстүбүт. Ый аҥара карантиҥҥа олордубут. Онно үөрэтэллэр. Олорор дьиэбит балаакка. Онтон дьэ дьиҥнээх сулууспалыыр сирбитин буллубут. Мин иккиэ буолан, 1047 полк. 3 стрелковай ротатыгар түбэстим. Мин ытарбар үчүгэй этим, ол иһин снайперскай ротаҕа ылаары гыммыттара. Ону нууччалыы кыайан билбэт буолан барбатаҕым уонна ротам даҕаны ыыппатаҕа. Саханы наһаа сөбүлүүллэр. Дьиссипилиинэ олус кытаанах. Аспыт букатын куһаҕан. Биир ый ыарытыйан Монголия куоратыгар госпитальга сыппытым. Онтон тахсыбытым кэннэ сэрии сэбин курустааһыҥҥа ыыппыттара. Онтон Забайкальскай фроҥҥа сылдьыбытым. Сатыы барбыппыт. Үгүс саллааттар хоргуйан күүстэрэ быстан аара охтубуттара. Ис-Монголияны Маньчужирияны (Хотугу Кытай) босхолооһуҥҥа сылдьыбытым. Хас да куораты, дэриэбинэни ыллыбыт. Сэрии аата сэрии, ытыалаһыы ханна барыай. Билиэн ылыы букатын элбэх. Аҥардас биир дэриэбинэттэн дьоппуон 300 саллаатын билиэн тутан ыллыбыт.
Кыайыы буолан аҕыйах бириэмэнэн дьэ тыын ылан, өйбүтүн- төйбүтүн булунан, митинг бөҕө, «Ура!» хаһыы бөҕө буолан, дэлэй аска-таҥаска төбөбүт оройунан түстүбүт. Кыайыы кэнниттэн кырдьаҕастары көҥүллээн дойдуларыгар ыыттылар. Биһигини эдэр өттүн, баас ылбатах доруобай өттүн 3000 саллааты Маньчжурияҕа хааллардылар. Онно түбэһэн мин кытта хааллым. Ол хаалан үксэ харабылга уонна полит. Занятия буолар. Билиэннэйдэри атаарабыт. Инньэ гынан Кытайга 6 ый буоллубут. Онтон биһигини, Союзка Хабаровскайга аҕаллылар. Онно кэлэн эмиэ харабылга турабыт уонна үөрэнэбит. Манна эмиэ 6 ый буоллубут. Дойдубутугар хаһан ыыталлар диэн ол санаата. Дальнай Востоктан 3000 саллааты Соҕуруу Одесса куоракка илдьибиттэрэ, онно саха суох этэ мин эрэ баарым. Онно балтараа сыл буоллум. Ыарахан дойду этэ. Харабылга турабыт уонна үөрэнэбит. Байыаннай билиэннэйдэри харабыллыыбыт. Итинэн мин бүтэбин. 5 сылы толорон баран дойдубар эргиллибитим.
Ити сылларга сылдьыбыт сылдьыыбын суруйар буоллахха арааһа биир хаһыат буолара буолуо. Дойдубар кэлэн тобукпар дылы үлэ үөһүгэр түстүм.
Бурцев Игнатий Андреевич. Сэрии үлэ ветерана.
02.09.1995 с 09:47