«Ааспыт сэрии — ааспат туоһулара»
«Ударник» колхоз үлэтэ уонна кини дьонноро.
Үөгэн «Ударник» колхоз кохозтаахтара улуу Сталин ыҥырыытыгар дьыаланан эппиэттииллэр.
Үүнэн иһэр бастыҥ колхоз
Халыҥ тайҕанан айан суола Кириэс — Халдьаайыттан тус хоту түһэр. «Улукуччу» үрэҕи чиэрэстээбит кэннэ 2-3 километр буолан баран, колхоз территорията кэлэр. Суолтан туора тиэрбэс иһигэр сарай көстөр. Онно малатыылка бурдук сынньар тыаһа иһиллэр. Онтон улахан колхознай ферма кэлэр. Ферма аннынааҕы көлүччэ ойбонугар ыраас түүлээх, өҥнөөх сүөһүлэр уулуу сылдьаллар. Ферматтан хоту диэки киэҥ солооһун суол улахан поселокка тиэрдэр.
Үөгэн «Эбэтэ» уонна «Муоҕан» күөл билиитэ дьикти кэрэ сиэдэрэй чараҥнаах. Манна сэриилэһии суостаах күннэригэр үөскээбит саҥа колхознай поселок киэркэйэр. Поселок илин өттүгэр ыраах халыҥ тайҕа баһынан Дьааҥы хайатын туус маҕан арҕастара туналыйан көстөллөр. Үөгэн нэһилиэгинээҕи «Ударник» колхоз быйаҥнаах сирэ-уота итинник көстүүлээх.
Бу колхоз Аҕа дойдуну көмүскүүр иһин сэриилэһии героическай күннэригэр тэрилтэ, хаһаайыстыба өттүнэн биллэрдик бөҕөргөөтө. Манна колхозтаах патриоттар байыаннай быһыынан-майгынан олороллоро уонна үлэлииллэрэ чувствуйданар. Бу күннэргэ колхозтаах патриоттар улуу Сталин Окҥтябрь XXV сылын туолуутугар оҥорбут историческай дакылаатынан кынаттанан туран, саҥаттан -саҥа производственнай кыайыылары ситиһэллэр.
Дьахтар колхозка улахан күүс.
Ааспыт дьыллаахха тэҥнээтэххэ быйыл колхозка үлэһит күүс аҕыйаата. Кэккэ колхозниктар Ийэ дойдуларын көмүскүү фроҥҥа бардылар. Кинилэри манна дьахталлар солбуйдулар. Биһиги колхоз быйыл былырыыҥҥытааҕар үлэтэ ордук кэҥээтэ. Ол эрээри кини кэмиттэн куһаҕана суохтук толоруллан иһэр.
Биһиги колхозка билигин 98 үлэһиттэр бааллар.. кинилэртэн 45-һэ дьахталлар. Колхозтаах патриоткалар ханнык баҕарар ыарахан үлэлэргэ бэйэлэрин харыстаммакка үлэлээн, үлэ күнүн минимумун кырдьаҕастыын, эдэрдиин 100 % толордулар.
Кинилэр ахсааннарыттан Сыромятникова Мария, Егорова Дария, Егорова Матрена, Келина Ирина, Бурцева Анна, Иванова Екатерина курдук биирдии бэйэлэрэ производстваҕа 400-500 үлэ күнүн аахсыбыт стахановкалар уонна ударницалар иитилиннилэр. Кыһыҥҥы да бириэмэҕэ дьахталлар дьиэлэригэр олорботтор. Кинилэр колхоз саамай тыын үлэлэригэр:сүөһүгэ, балыктааһыҥҥа, бурдук сынньыытыгар активнай кыттыыны ылаллар.
Өстөөҕү үлтү сынньар иһин колхозтаах патриоткалар производстваҕа өссө ордук күүстээх тэтиминэн үлэлииргэ сүрэхтэриттэн кыһаллаллар.
В. Габышев
Колхоз председатэлэ.
Колхоз фроҥҥа тугу биэрдэ
Колхознай дэриэбинэ патриоттара тапталлаах Ийэ дойду чиэһин, кини көҥүлүн көмүскүүр иһин бары күүстэринэн көмөлөһөллөр. «Ударник» колхоз колхозтаахтара быйылгы байыаннай дьылга сүөһү продуктивнаһын үрдэтиинэн, сир быйаҥын үүннэриини үксэтиинэн уонна бэйэлэрин харыстаммат үлэлэринэн фроҥҥа боччумнаах көмөлөрү оҥордулар.
Колхозтаахтар быйыл государствоҕа 7461 килограмм бурдугу туттардылар. Маны таһынан оборона кыһыл көмүс фонугар 1704 килограмм бурдугу биэрдилэр.
Колхоз бэйэтин фонуттан Государственнай Байыаннай Заемҥа 6.500 солк., эбиһээтэлинэй страховкаҕа 2.800солк., подоходнай нолуокка 10.898 солк. Суумалаах үбү биэрдэ.
Быйылгы уустук климатическай усулуобуйалаах дьылга колхозтаахтар от хомуурун кыайыылаахтык ыыттылар уонна государствоҕа 35.600 килограмм оту туттардылар.
Фроҥҥа боччумнаах көмөнү сүөһү бородууктатын биэриинэн оҥоһулунна. Государствоҕа барыта 44.000 килограмм үүтү, 1942-43 сыллааҕы нолуоктарга 4873 килограмм эти туттарылынна.
Маны таһынан государствоҕа фронт интириэһигэр 4369 килограмм хортуопуйу бэрилиннэ.
Сүөһү фермата — бу обороннай предприятие
Мин быйыл күһүҥҥэ диэри производства үлэһитэ этим. Хонууга илиини араарбакка үлэлиирим, эбэтэр бириэмэ итинниги эрэйэрэ уонна 380 үлэ күнүн аахсыбытым. Арыт ый, холобура хомуур былдьаһыктаах күннэригэр 80 үлэ күнүн аахсарым. Итинэн мин байыаннай бириэмэтээҕи стахановец үрдүк аатын ылбытым.
Онтон правление миигин үүт товарнай ферматын — обороннай предприятиятие сэбиэдиссэйинэн өрө ытыарбыта. Колхознай маасса миэхэ общественнай 633 сүөһүнү итэҕэйэн туттарбыта. Рядовой колхозница эмискэ итинник эппиэттээх ;лэһит буолуута миигин кыратык долгуппута. Ол эрээри анаммыт үлэбэр хпрса суох ылсыбытым.
Фермаҕа үлэлээбитим төрдүс ыйыгар барда. Билигин колхоз сүөһүлэрэ 6 сиргэ кыстаан тураллар. Итинтэн 3 хотон үрэх бастарыгар уонна 3 хотон дойду сиригэр бааллар. Дойду сир хотоннорун ремоннарын сүөсүһүттэр бэйэлэрэ оҥороллор.
Былаан быһыытынан 647 ынах сүөһү оннугар 655 сүөһүлэр иитиллэн тураллар. Ити иһиттэн ынахтар 174 оннугар 233 буоллулар.
Быйыл общественнай сүөһү аһылыгынан толору хааччылынна. Сүөһү аһылыгар барыта 1262 тонна от соҕотуопкаланна. Билигин ити аһылыгы кичэллээхтик экономиялаан сүөһүнү туйгуннук сыл таһаарар иһин бары күүспүтүн уурабыт.
Фермаҕа барыта 27 ыанньыксыттар, 3 биригэдьиирдэр, 6 от тиэйээччилэр уонна икки харабыллар бааллар. Кинилэртэн 31 киһи-дьахталлар. Колхозтаах патриоткалар сүөһү иитиитин тупсарар иһин бэйэлэрин харыстаммакка үлэлииллэр. Ыанньыксыттар сүөһүлэрин бэйэлэрэ аһаталлар, уулаталлар. Онтон биригэдьиирдэр учуотчутунан, үрүҥ аһы астааччынан, арыт от тиэйээччинэн үлэлииллэр.
Фермаҕа Кутяркина Евдокия Гавриильевна курдук бастыҥ ыанньыксыттар бааллар. Таб Кутяркина 9 ынаҕыттан хас биирдиититтэн 750 литра үүтү ылла уонна төрүөҕү 100% тыыннаахтыы ииттэ. Кини сүөһү иитиитин стахановката, билигин 400 үлэ күнүн ааҕыста.
Биһиги үлэбитигэр, ордук сүөһү төрүөҕэр улахан итэҕэстэр бааллар. Билигин үгүс ньирэйдэр үөһүрэн ыалдьаллар. Сүөһү төрүөҕүн харыстааһын туһунан партия, правительство уурааҕын олоххо киллэрэр иһин бары күүһү ууруу ферма хас биирдии үлэһиттэрин бочуоттаах дьыалалара. Биһиги фроҥҥа уонна дойдуга элбэхтэн элбэх сүөһү продуктивнаһын биэриинэн, сүөһүнү туйгуннук сыл кыстатыынан, онон ферманан обороннай предприятияҕа кубулутуунан улуу сирдьит ыҥырыытыгар эппиэттиэхпит!
Матаркина Анна
Огород аһын үүнүүтүн сайыннардым.
Саха республикатыгар огород аһын сайыннарыы син туораахтаах культураны сайыннарыыны кытта биир тэҥ суолталаах. Кини туһата сэриилэһии бириэмэтигэр өссө ордук үрдүүр. Ол иһин мин быйыл уонна былырыын колхозпар бөдөҥ огород хаһаайыстыбатын тэрийиигэ ылсыбытым. Быйыл саас мин 9 суол араас огород астарын олордон 1100 килограмм капустаны, 315 килограмм огурцуну, 17 килограмм лугу, 2768 килограмм репаны, 20 килограмм укробы уонна 9225 килограмм хортуопуйу үүннэрдим.
Колхоһум мин бу быйаҥнаах үлэбиттэн быйыл 12000 солк суумалаах доходу ылла. Маны таһынан Кириэс сельпотугар 5 цент. репаны, 3 цент. капустаны, 20 килограмм укропы,оттон оскуолаҕа үөрэнээччилэр итии аһылыктарыгар анаан 2.5 цент. капустаны уонна 3 цент. репаны туттарда. Мин бэйэм уустук үлэбэр Бурцева Матрена Прокопьевна курдук огород дьыалатын баһылаабыт дьоннору иитэн таһаардым.
Билигин огород биригээдэтэ сааскы ыһыыга төрөөһүннээх бэлэмнэниини ыытар. Хортуопуй сиэмэтигэр 45 цент. хортуопуй уурулунна уонна репа, капуста, огурцу, томат, горох, укроп уонна лук сиэмэлэрэ толору бааллар. Итилэри мин бэйэм илиибиттэн таһаардым. Ол эрээри биригээдэ агроном дьаһалларын олоххо киллэриигэ ылса илик. Бу сүрүн итэҕэһи биһиги туоратан огород ыһар сирдэрбитигэр күлү, ноһуому соҕотуопкалыыр иһин активнай үлэни ыытыахпытуонна Сталин ыҥырыытыгар дьыаланан эппиэттээн туран, аны күһүн бэйэбит элбэх парниктарбытын өлгөм үүнүүлээх огород астарынан киэргэтиэхпит. Сталининград оройуонугар Кыһыл Армия чаастара кимэн киириилэрин биһиги модун үөрүүнэн көрүстүбүт уонна бэйэбитигэр саҥаттан-саҥа кыайыылары ситиһэргэ соруктанабыт.
Огородник Бурцев И.//Коммунист.-1942.-сэтинньи 28 к.-№84.